Na ovoj stranici SKGO objavljuje odgovore Stručne službe SKGO na pitanja koja iz lokalnih uprava dobija u vezi sa funkcionisanjem lokalne samouprave u različitim oblastima i sa primenom nadležnosti i poslova gradova i opština.
Odgovori su dati polazeći od prethodnih iskustava, uvida i gledišta Stručne službe SKGO o primeni nadležnosti lokalne samouprave, od potvrđene dobre prakse u gradovima i opštinama, kao i od iskustava saradnje SKGO sa partnerima iz republičkih institucija i različitih organizacija koje sarađuju sa lokalnim vlastima u Srbiji. Odgovori Stručne službe SKGO ne predstavljaju zvanično tumačenje primene propisa koji uređuju rad lokalnih vlasti, nego njeno mišljenje u vezi sa konkretnim pitanjem koje je postavljeno.
Baza pitanja i odgovora može se pretraživati preko pojma koje se pojavljuje u određenom pitanju ili odgovoru i preko tematskih oblasti, odnosno podtema, koje čine delove nadležnosti lokalne samouprave u Republici Srbiji.
Sve predloge i komentare u vezi sa ovim servisom možete poslati na e-mejl pitaj@skgo.org
Postavite pitanjeDa li građani imaju pravo da zahtevaju otpis duga za ptrethodni mesec za vodu prema Javnom komunalnom preduzeću u iznosu od skoro 50 hiljada dinara, ukoliko se ne radi o stvarnoj potrošnji, već je došlo do pucanja cevi u dvorištu vlasnika?
Da, građani imaju pravo da zahtevaju Javnom komunalnom preduzeću, otpis duga za prethodni mesec za vodu ukoliko se ne radi o stvarnoj potrošnji.
Međutim, postupak i uslovi za otpis duga mogu varirati u zavisnosti od lokalnih propisa i pravilnika Javnog komunalnog preduzeća (JKP).
Opština je osnivač JKP. JKP je osnovano radi obavljanja više komunalnih delatnosti. Da li opština može da poveri obavljanje delatnosti za koju je osnovano JKP, drugom pravnom licu?
U skladu sa članom 9. Zakona o komunalnim delatnostima ("Sl. glasnik RS", br. 88/2011, 104/2016, 95/2018 i 94/2024), jedinica lokalne samouprave ne može poveriti obavljanje delatnosti za koju je osnovano JKP drugom pravnom licu.
U stavu 2. pomenutog člana stoji da se poveravanje obavljanja komunalne delatnosti vrši isključivo na osnovu odluke skupštine jedinice lokalne samouprave o načinu obavljanja komunalne delatnosti i ugovora o poveravanju, osim u situacijama kada se za obavljanje delatnosti osniva javno preduzeće.
Molim vas za tumačenje člana 29b Zakona o komunalnim delatnostima, kojim je propisano da jedinica lokalne samouprave na osnovu prethodno sagledanih potreba, za svaku komunalnu delatnost iz domena zajedničke komunalne potrošnje pojedinačno, donosi godišnji program obavljanja komunalnih delatnosti sa predračunom ukupnih troškova i da Godišnji program obavljanja komunalnih delatnosti je osnov za naručivanje radova i usluga i sastavni je deo ugovora o pružanju usluga. Na koje delatnosti se misli kada se kaže "komunalnu delatnost iz domena zajedničke komunalne potrošnje pojedinačno"? I da li se navedena odredba odnosi na slučajeve iz clana 29. Zakona, kojima se subvencioniše komunalna usluga?
Pod delatnostima iz domena zajedničke komunalne potrošnje podrazumevaju se delatnosti kod kojih nije moguće utvrditi krajnjeg (individualnog) korisnika, pa ih zbog toga, u ime i za račun svih građana, privrednih i drugih subjekata, od vršioca naručuje jedinica lokalne samouprave. Novac za te namene, obzirom da nema krajnjeg korisnika niti druge mogućnosti za finansiranje, obezbeđuje se u budžetu jedinice lokalne samouprave.
U zajedničku komunalnu potrošnju spada ukupno 5 komunalnih delatnosti:
1) obezbeđivanje javnog osvetljenja;
2) održavanje ulica i puteva;
3) održavanje čistoće na površinama javne namene;
4) održavanje javnih zelenih površina;
5) delatnost zoohigijene.
U istu grupu komunalnih delatnosti suštinski spadaju i poslovi vezani za održavanje sistema kišne kanalizacije koji su formalno gledano deo delatnosti „prečišćavanja i odvođenja atmosferskih i otpadnih voda“, a koja kada se posmatra u celini, najvećim delom spada u komunalne delatnosti kod kojih se može utvrditi krajnji korisnik.
U praksi, većina naših lokalnih samouprava je i pre nego što je izvršena dopuna Zakona sa članom 29b), pozicije budžeta vezane za zajedničku komunalnu potrošnju planirala na osnovu odgovarajućeg programa radova, ali je bilo i slučajeva kada su ove pozicije budžeta planirane paušalno i bez detaljnije razrade. Smisao i svrha člana 29b) je da se promoviše novi pristup gde budžetska sredstva mogu da se obezbeđuju samo ako su prethodno detaljno sagledane potrebe i planiran način na koji se te potrebe mogu zadovoljiti. To je inače prilagođeno logici izrade programskih budžeta koji su počevši još od 2015. godine zamenili nekadašnje „linijske“ budžete.
Za većinu jedinica lokalnih samouprava izrada propisanog godišnjeg programa radova neće iziskivati previše dodatnog angažovanja. One će nastaviti da planiraju obim i kvalitet delatnosti iz domena zajedničke komunalne potrošnje na način kako su to do sada i radile, dok će samo one JLS koje nisu imale takvu praksu, morati da ubuduće detaljnije planiraju i popisuju poslove na vršenju komunalnih delatnosti iz domena zajedničke komunalne potrošnje.
Bez obzira na numeraciju koja na to može navesti, član 29b) ni na koji način nije povezan sa članom 29 Zakona o komunalnim delatnostima ("Sl. glasnik RS", br. 88/2011, 104/2016, 95/2018 i 94/2024). Radi se o dve potpuno različite oblasti regulisanja, koje su odvojene i nazivom odeljaka ova dva dela Zakona.
Članom 29. data je mogućnost jedinicama lokalne samouprave da korisnicima komunalnih usluga slabijeg materijalnog položaja i/ili koji su u stanju određene socijalne potrebe, delimično ili u celini subvencioniše račune za komunalne usluge. Tu se radi isključivo o komunalnim delatnostima kod kojih je moguće utvrditi krajnjeg korisnika kojima se ispostavljaju računi za komunalne usluge (voda, kanalizacija, smeće, grejanje…), a JLS odobrava subvencije jednom broju domaćinstava (korisnika) koji ispunjavaju uslove za to. Bitno je naglasiti da se, bez obzira na tokove novca, ovde i formalno i suštinski radi o subvenciji prema fizičkim licima, a ne o kapitalnoj ili tekućoj subvenciji prema komunalnom preduzeću.
Kod zajedničke komunalne potrošnje kod koje se krajnjim korisnicima nikakvi računi ni ispostavljaju, nema smisla da se bilo kome odobrava subvencija. Ove usluge su po svojoj prirodi dostupne svima.
Da li je JLS nadležna da donosi odluke koje se tiču isključivo zoohigijene u skladu sa Zakonom o komunalnim delatnostima, a gde ne spada i pravo na držanje životinja u privatnoj svojini, odnosno način i uslove držanja životinja, već samo postupanje sa napuštenim životinjama i postupanje sa sporednim proizvodima životinjskog porekla?
U Zakonu o lokalnoj samoupravi (Sl. glasnik br. 129/07, 83/14 – dr. zakon i 101/16), do izmena tog zakona u 2018. godini, bilo je propisano je da opština preko svojih organa u skladu sa ustavom i zakonom uređuje i organizuje vršenje poslova u vezi sa držanjem i zaštitom domaćih i egzotičnih životinja. Navedena izvorna nadležnost opštine, odnosno grada, predstavlja, prema shvatanju Ustavnog suda iskazanom u brojnim postupcima ocene ustavnosti i zakonitosti istovrsnih akata jedinica lokalne samouprave koji su vođeni u vreme važenja odredbe člana 20. tačka 26) Zakona o lokalnoj samoupravi, ovlašćenje da skupština opštin/grada svojim opštim aktom bliže utvrdi uslove i način držanja i zaštite domaćih životinja i da u okviru toga odredi kako područja na kojima je držanje domaćih životinja zabranjeno, tako i vrstu i broj domaćih životinja čije je držanje na određenim područjima dozvoljeno.
Međutim, 28. juna 2018. godine stupio je na snagu Zakon o izmenama i dopunama Zakona o lokalnoj samoupravi („Službeni glasnik RS“, broj 47/18). Odredbama člana 4. stav 1. Zakona u potpunosti je izmenjen član 20. Zakona o lokalnoj samoupravi kojim je bila uređena nadležnost opštine, odnosno grada kao jedinice lokalne samouprave. Zakon o izmenama i dopunama zakona iz 2018. godine ne sadrži izričitu odredbu na osnovu koje bi opština/grad bili ovlašćeni da urede i organizuju vršenje poslova u vezi sa držanjem i zaštitom domaćih i egzotičnih životinja na svojoj teritoriji, niti je navedeni posao drugim posebnim zakonom (Zakon o dobrobiti životinja, Zakon o veterinarstvu, Zakon o komunalnim delatnostima) određen kao posao u nadležnosti republike, autonomne pokrajine ili lokalne samouprave.
Pored izričito nabrojanih oblasti u kojima opština ima nadležnost u članu 20. Zakona o lokalnoj samoupravi, propisano je da da opština preko svojih organa, između ostalog, obavlja i poslove od lokalnog značaja određene zakonom, kao i poslove od neposrednog interesa za građane (tačka 15).
Kod ovakvog stanja stvari, odgovor na pitanje pitanje da li JLS može na osnovu člana 20. tačka15. Zakona o lokalnoj samoupravi, svojom odlukom da uredi uslove i način držanja i zaštite domaćih životinja nalazimo u određenim odlukama Ustavnog suda (Odluka US Odluka IUo-36/2019 od 19. novembra 2020. godine i Odluka IUo-142/2019 od 17. decembra 2020. godine („Službeni glasnik RS“, broj 6/21) dostupno na: http://www.ustavni.sud.rs/Storage/Global/Documents/Sudska_Praksa/%D0%91%D0%B8%D0%BB%D1%82%D0%B5%D0%BD_2020.pdf
Prema shvatanju Ustavnog suda iskazanom u navedenim odlukama „držanje domaćih životinja na području opštine/grada utiče na mnogobrojne segmente života u lokalnoj zajednici (npr. uslovi i kvalitet stanovanja, komunalni red i dr.), to bliže utvrđivanje uslova i načina držanja i zaštite ovih životinja nesumnjivo predstavlja posao od neposrednog interesa za lokalno stanovništvo, pa je i ovlašćenje JLS za uređivanje ove oblasti u granicama zakonskih ovlašćenja s tim da se ova pitanja uređuju pod uslovima i na način propisan relevantnim zakonima koji regulišu ovu materiju“.
Zaključujemo da na osnovu člana 20. stav 1. tačka 15. Zakona o lokalnoj samoupravi, jedinica lokalne samouprave svojom odlukom može bliže utvrditi uslove i način držanja i zaštite domaćih životinja na svojoj teritoriji, ali pod uslovima i na način koji su propisani relevantnim zakonima u ovoj oblasti kao i da propiše inspekcijski nadzor lokalne inspekcije nad primenom odluke.
Da li inspektor JLS može da naloži izmeštanje prihvatilišta za pse koje je u privatnom vlasništvu i izgrađeno je u neposrednoj blizini osnovne škole, kada na nivou lokalne samouprave nije doneta odluka o uslovima za izgradnju prihvatilišta? Po kom zakonskom osnovu se može naložiti premeštanje prihvatilišta za pse?
Komunalni inspektor JLS nije ovlašćen da vrši nadzor nad ispunjenosti uslova za rad prihvatilišta za napuštene životinje pa samim tim nije ni ovlašćen da nalaže izmeštanje prihvatilišta.
Prihvatilište za životinje uređeno je Zakonom o dobrobiti životinja („Službeni glasnik RS“, br. 41/09) i Zakonom o veterinarstvu („Službeni glasnik RS”, br. 91/05, 30/10, 93/12, 17/19 - dr. zakon).
Prihvatilište za napuštene životinje mora ispunjavati uslove za zaštitu dobrobiti životinja u pogledu prostora za životinje, prostorija i opreme, u skladu sa Zakonom o dobrobiti životinja i mora biti upisano u Registar objekata koji vodi ministarstvo nadležno za veterinarstvo, u skladu sa Zakonom o veterinarstvu.
Inspekcijski nadzor nad primenom navedenih zakona vrši veterinarska inspekcija sa propisanim pravima i dužnostima, odnosno ovlašćenjima za preduzimanje mera u slučaju nepoštovanja zakona i podzakonskih akata donetih na osnovu zakona.