Na ovoj stranici SKGO objavljuje odgovore Stručne službe SKGO na pitanja koja iz lokalnih uprava dobija u vezi sa funkcionisanjem lokalne samouprave u različitim oblastima i sa primenom nadležnosti i poslova gradova i opština.
Odgovori su dati polazeći od prethodnih iskustava, uvida i gledišta Stručne službe SKGO o primeni nadležnosti lokalne samouprave, od potvrđene dobre prakse u gradovima i opštinama, kao i od iskustava saradnje SKGO sa partnerima iz republičkih institucija i različitih organizacija koje sarađuju sa lokalnim vlastima u Srbiji. Odgovori Stručne službe SKGO ne predstavljaju zvanično tumačenje primene propisa koji uređuju rad lokalnih vlasti, nego njeno mišljenje u vezi sa konkretnim pitanjem koje je postavljeno.
Baza pitanja i odgovora može se pretraživati preko pojma koje se pojavljuje u određenom pitanju ili odgovoru i preko tematskih oblasti, odnosno podtema, koje čine delove nadležnosti lokalne samouprave u Republici Srbiji.
Sve predloge i komentare u vezi sa ovim servisom možete poslati na e-mejl pitaj@skgo.org
Postavite pitanjeImajući u vidu odredbe Zakona o lokalnim izborima kojima je predviđeno da izborne liste kandidata za odbornike mogu pregledati i grupe građana, a s obzirom da je Zakonom o finansiranju političkih aktivnosti (“Sl. glasnik RS”, broj 43/11, 123/14 i 88/19) ustanovljena obaveza istih da nakon raspisivanja izbora a pre proglašenja izborne liste moraju otvoriti poseban račun u svrhu prikupljanja sredstava za finansiranje izborne kampanje, interesuje nas da li to znači da grupa građana mora imati pečat koji se kao takav koristi i prilikom podnošenja izborne liste uz potpis ovlašćenog lica za njeno podnošenje, kao i da li je obaveza opštinske izborne komisije da kontroliše da li je grupa građana ispunila napred navedenu obavezu iz člana 24. Zakona o finansiranju političkih aktivnosti, odnosno da li to može biti razlog za dopunu dokumentacije potrebne za proglašenje izborne liste?
Grupa građana ne mora da ima pečat, jer njegovo posedovanje nije propisano ni Zakonom o lokalnim izborima, niti aktima Republičke izborne komisije o zoboru narodnih poslanika, koja izborne komisije shodno primenjuju i na izbor odbornika. To znači da, kada izbornu listu podnosi grupa građana, izborna komisija treba samo da utvrdi da li joj izbornu listu predaje lice koje je u sporazumu o obrazovanju te grupe građana navedeno da je ovlašćeno da u ime grupe građana podnese izbornu listu. Ako je, uz to, sporazum o obrazovanju grupe građana sadrži sve podatke propisane Uputstvom Republičke izborne komisije za sprovođenje izbora za narodne poslanike i ako je uredno overen, izborna komisija može da utvrđuje validnost ostale dokumentacije koja se podnosi uz izbornu listu. Pečat u izbornoj listi nije potreban, dovoljan je poptis lica ovlašćenog za podnošenje izborne liste.
Što se tiče poitanje o primeni Zakoan o finansiranju političkih aktivnsoti od strane izborne komisije, treba imati u vidu da je izborna komisija, u skladu sa članom 25. stav 2. Zakona o lokalnim izborima, dužna da se stara o otme da izborna lista ispunjava uslove propisane samo Zakonom o lokalnimizborima i pomenutim aktima Republičke izborne komisije. U prilog tome, treba uzeti u obzir i član 35. stav 1. Zakona o finansiranju političkih aktivnosti u skladu s kojim postupkom u kojim se odlučuje o tome da li postoji povreda ovog zakona vodi Agencija za borbu protiv korupcije.
Izborna komisija se, dakle, u skladu sa svojim zakonskim ovlašćenjima, može i mora starati o zakonitom sprovođenju izbora isključivo u skladu sa Zakonom o lokalnim izborima. Shodno svemu navedenom, utvrđivanje manjkavosti sporazuma o obrazovanju grupe građana u smislu poštovanja odredaba Zakona o finansiranju političkih aktivnosti ne može biti predmet postupka pred izbornom komisijom, niti nedostaci sporazuma u pogledu obaveza iz Zakona o finansiranju političkih aktivnosti mogu da budu osnov za osporavanje validnosti izborne liste, s obzirom da nisu prepoznati Zakonom o lokalnim izborima kao smetnja za proglašenje izborne liste.
Članom 2. stav 1. Kolektivnog ugovora kod poslodavca za zaposlene u organima JLS, predviđeno je: "U smislu ovog kolektivnog ugovora, poslodavac je Opština. Prava i dužnosti u ime poslodavca, za funkcionere vrši Skupština opštine, odnosno radno telo skupštine koje je utvrđeno statutom, odnosno aktom skupštine kojim se uređuje nadležnost, sastav i organizacija radnih tela skupštine." Pravobranilac opštine podneo je zahtev za priznavanje prava na solidarnu pomoć. S obzirom da, Pravobranioca opštine, u skladu sa Odlukom o pravobranilaštvu, postavlja Opštinsko veće, da li u ovom slučaju o pravu Pravobranioca, može odlučivati radno telo Skupštine opštine - Komisija za kadrovska, administrativna pitanja i radne odnosе? Na osnovu Poslovnika Skupstine opštine: "Komisija za kadrovska i administrativna pitanja i radne odnose odlučuje u prvom stepenu o pojedinačnim pravima izabranih, imenovanih i postavljenih lica u okviru radno pravnog statusa u skladu sa zakonom, ovim Statutom i odlukama organa opštine, predlaže Skupštini opštine donošenje odluka o izboru, imenovanju i razrešenju iz nadležnosti Skupštine opštine u svim slučajevima gde se izbor, imenovanje i razrešenje ne vrši po posebnom postupku propisanom Statutom i Poslovnikom, daje predloge i mišljenja Skupštini o ispunjenosti uslova za razrešenje tih lica i o pitanjima naknade troškova odbornicima, plata i naknada licima biranima i imenovanim u organe skupštine i licima angažovanim u organima skupštine i licima koja skupština postavlja u skladu sa zakonom i odlukama Skupštine. Komisiju za kadrovska i administrativna pitanja i radne odnose čini predsednik i četiri člana koje imenuje Skupština iz rada odbornika i građana." Potrebno je pojašnjenje u smislu da li o pravu pravobranioca može da odlučuje ovo radno telo ili je neophodno da se izvrši izmena Kolektivnog ugovora kod poslodavca?
Članom 3. Zakona o zaposlenima u AP i JLS predviđeno je između ostalog da je funkcioner izabrano, imenovano, odnosno postavljeno lice (osim službenika na položaju) u organima autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave, odnosno u organima gradske opštine, kao i u službama i organizacijama koje oni osnivaju prema posebnom propisu. Članom 4. je dalje predviđeno da za funkcionere u jedinicama lokalne samouprave, prava i dužnosti u ime poslodavca, vrši skupština grada, opštine ili gradske opštine, odnosno radno telo skupštine koje je utvrđeno statutom ili aktom skupštine kojim se uređuje nadležnost, sastav i organizacija radnih tela skupštine.
Naposletku, članom 10. istog zakona propisano je da izabrani i imenovani funkcioneri prava iz radnog odnosa ostvaruju kod poslodavca iz člana 4. ovog zakona danom izbora, odnosno imenovanja na funkciju, na osnovu akta o izboru, odnosno imenovanju. Postavljeni funkcioneri prava i dužnosti iz radnog odnosa kod poslodavca iz člana 4. ostvaruju danom postavljenja na funkciju na osnovu akta o postavljenju.
Rešenjem nadležnog organa, odnosno radnog tela iz člana 4. ovog zakona, utvrđuju se prava i dužnosti funkcionera iz st. 1. i 2. ovog člana.
Da li se zaposlenom koji se prima u radni odnos na određeno vreme, zbog povrećanog obima posla, na radno mesto za koje je predviđeno zvanje savetnik, može odrediti koeficijent za višeg stručnog saradnika, u skladu sa Uredbom o koeficijentima za obračun plata zaposlenih u državnim organima, s obzirom da ima više od 3 godine radnog staža (zaposleni je već ostvarivao platu u JLS sa koeficijentom predviđenim za stručnog staradnika, a da je u međuvremenu stekao radni staž u trajanju više od 3 godine)?
Može. U članu 68a. Zakona o zaposlenima u AP i JLS se kaže da se pod radnim iskustvom u struci u smislu odredaba ovog zakona podrazumeva radno iskustvo na poslovima u okviru zahtevane vrste i stepena stručne spreme, odnosno obrazovanja koje se zahteva za radno mesto čije poslove službenik obavlja. Pri tome, nije od uticaja da li je radno iskustvo u struci stečeno u toku radnog odnosa, odnosno u toku volontiranja ili obavljanja poslova na osnovu ugovora o obavljanju privremenih ili povremenih poslova, dok god ispunjava uslove po pitanju poslova koje je obavljao po ugovoru i školske spreme u to vreme.
Da li se na ostvarenu naknadu za rad članova OIK plaćaju porezi i doprinosi i da li postoji noporezivi deo? Kolika je visina stope za poreze i doprinose ukoliko se isti plaćaju i po kojim zakonima? Da li se na naknadu za rad članova OIK u pogledu plaćanja poreza i doprinosa primenjuje model oporezivanja naknada ostvarenih po ugovoru o delu?
Članom 9. stav 1. tačka 29) Zakona o porezu na dohodak građana propisano je da se ne plaća porez na dohodak građana na primanja ostvarena po osnovu „naknada za rad članova izbornih komisija, osim članova Republičke izborne komisije, biračkih i glasačkih odbora za sprovođenje neposrednih izbora i drugih oblika neposrednog izjašnjavanja građana, kao i naknada za rad na popisu stanovništva - do 5.000 dinara u okviru istog izbornog ciklusa, odnosno popisa stanovništva“.
Iznos od 5.000 dinara se, na osnovu člana 12a stav 1. istog zakona, svake godine usklađuje sa godišnjim indeksom potrošačkih cena u kalendarskoj godini koja prethodi godini u kojoj se usklađivanje vrši, prema podacima republičkog organa nadležnog za poslove statistike.
Članom 12a stav 3. navedenog zakona je propisano da usklađene dinarske iznose u koje spada i iznos iz člana 9. stav 1. tačka 29) objavljuje Vlada.
Tako je Vlada u „Službenom glasniku Republike Srbije“ broj 5/20 objavila da je od 1. februara 2020. godine u primeni usklađeni dinarski neoporezivi iznos iz člana 9. stav 1. tačka 29) Zakona o porezu na dohodak građana, od 5.353 dinara, koji se primenjuje do 31. januara 2021. godine.
Na osnovu navedenog, naknade za rad u lokalnim izbornim komisijama u iznosu preko 5.353 dinara predstavljaju druge-ostale prihode u skladu sa članom 85. stav 1. tačka 12) Zakona o porezu na dohodak građana.
Članom 85. stav 13. Zakona o porezu na dohodak građana propisano je da oporezivi prihod koji fizičko lice ostvari po osnovu primanja iz člana 9. ovog zakona iznad propisanih neoporezivih iznosa, čini razlika između ostvarenog primanja i neoporezivog iznosa, uvećana za pripadajuće obaveze koje se plaćaju na teret primaoca prihoda.
Članom 86. stav 1. Zakona o porezu na dohodak građana propisano je da stopa poreza na ostale prihode iznosi 20%.
Članom 99. stav 1. tačka 9) propisano je da se po odbitku od svakog pojedinačno ostvarenog prihoda utvrđuju i plaća porez na ostale prihode, ako je isplatilac prihoda pravno lice, preduzetnik ili preduzetnik paušalac.
Članom 101. Zakona o porezu na dohodak građana propisano je da porez po odbitku iz člana 99. ovog zakona, za svakog obveznika i za svaki pojedinačno isplaćeni prihod, isplatilac obračunava, obustavlja i uplaćuje na propisani jedinstveni uplatni račun u momentu isplate prihoda, u skladu sa propisima koji važe na dan isplate prihoda, osim ako ovim zakonom nije drukčije propisano.
Što se tiče doprinosa, stanje je sledeće:
Članom 6. tačka 17. Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje (u daljem tekstu: Zakon o doprinosima) propisano je da je lice koje ostvaruje ugovorenu naknadu - fizičko lice koje obavlja poslove po osnovu ugovora o delu, autorskog ugovora, ugovora o dopunskom radu i drugog ugovora ili po nekom drugom osnovu, a za izvršen rad ostvaruje ugovorenu naknadu, odnosno naknadu za rad (u daljem tekstu: ugovorena naknada).
Članom 6. tačka 18. Zakona o doprinosima propisano je da ugovorena naknada jeste naknada za rad u kojoj su sadržani porez i doprinosi koji se plaćaju na teret lica koja ostvaruju tu naknadu.
U skladu sa članom 7. stav 1. tačka 9) Zakona o doprinosima, lica koja ostvaruju ugovorenu naknadu su obveznici doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje kao osiguranici, u skladu sa zakonom koji uređuje sistem obaveznog penzijskog i invalidskog osiguranja.
Članovi lokalne izborne komisije koji nisu osigurani po drugom osnovu, obveznici su i doprinosa za zdravstveno osiguranje, u skladu sa članom 8. stav 1. tačka 16. Zakona o doprinosima.
Članom 44. stav 1. tač. 1) i 2) Zakona o doprinosima propisane su stope po kojima se obračunavaju i plaćaju doprinosi:
1) za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje - 25,5%;
2) za obavezno zdravstveno osiguranje - 10,3%;
Članom 28. Zakona o doprinosima propisano je da osnovica doprinosa za lica koja ostvaruju ugovorenu naknadu jeste oporezivi prihod od ugovorene naknade u skladu sa zakonom koji uređuje porez na dohodak građana.
U skladu sa članom 57. Zakona o doprinosima, doprinose za lica koja ostvaruju ugovorenu naknadu isplatilac je dužan da obračuna, obustavi i uplati prilikom isplate ugovorene naknade.
Posebnim kolektivnim ugovorom za zaposlene u JLS (“Sl. glasnik RS”, br. 38/19) predviđeno je da zaposlenii ima pravo na dodatak na osnovnu platu u visini od 0,4% osnovne plate za svaku navršenu godinu rada u radnom odnosu (minuli rad) u državnom organu, organu autonomne pokrajine, organu lokalne samouprave, nezavisno od toga u kom organu je radio i da li je organ u kome je zaposleni radio u međuvremenu promeni naziv, oblik organizovanja ili je prestao da postoji. U smislu navedenog, kako postupiti kod obračuna minulog rada zaposlenom koji je radio u Opštinskom komitetu Saveza komunista i u Zajedničkoj stručnoj službi samoupravnih interesnih jedinica za zdravstvo, za penzijsko i invalidsko osiguranje i socijalnu zaštitu?
Članom 36. Posebnog kolektivnog ugovora za zaposlene u jedinicama lokalne samouprave (“Sl. glasnik RS”, broj 38/19) je propisano:
“Zaposleni ima pravo na dodatak na osnovnu platu u visini od 0,4% osnovne plate za svaku navršenu godinu rada u radnom odnosu (minuli rad) u državnom organu, organu autonomne pokrajine, odnosno organu lokalne samouprave, nezavisno od toga u kom organu je radio i da li je organ u kome je zaposleni radio u međuvremenu promenio naziv, oblik organizovanja ili je prestao da postoji.
Pravo na minuli rad ostvaruje se i za godine rada kod poslodavca od koga je organ, odnosno poslodavac preuzeo nadležnosti, poslove i zaposlene.
Zaposleni ostvaruje pravo na minuli rad i za godine rada provedene u organima ranijih saveznih država čiji je pravni sledbenik Republika Srbija, a koji su usled promene državnog uređenja prestali da postoje.
Pravo na minuli rad u skladu sa ovim članom, ostvaruju zaposleni počev od 22. marta 2019. godine”.
S obzirom da se u konkretnom slučaju ne radi o državnom organu, organu autonomne pokrajine, odnosno organu lokalne samouprave, te da nije reč o poslodavcu od koga je organ, odnosno poslodavac preuzeo nadležnosti, poslove i zaposlene, već o fondu i političkoj organizaciji, time se ne ostvaruju uslovi iz citranog člana 36. Posebnog kolektivnog ugovora za zaposlene u jedinicama lokalne samouprave.